Seyyah Döner Lokantası’nın ikinci blog yazısı olan bu yazımızda sizlerle dönerin tarihi, hangi kültüre ait olduğu, ilk önce kimin keşfettiği gibi bir çok konuya yanıt verip bilgiler paylaşıyor olacağız.
1- Döner Nasıl Ortaya Çıktı?
Döner, başta Türkiye olmak üzere bütün dünya ülkelerinde çok sevilen ve dünya lezzeti olarak adlandırabileceğimiz eşsiz bir yiyecektir. Ayrıca oldukça fazla tüketilen fakat fast-food olarak adlandıramayacağımız bazı özel yiyeceklerin de başında gelmektedir.
Bugüne kadar döner yiyen hemen herkesin aklında olan sorulardan bir tanesi dönerin nasıl ortaya çıktığı sorusudur. Peki bu döner ilk olarak nerede ortaya çıktı? Gelin sizlerle bu konuya biraz daha yakından göz atalım.
Yemek tarihçilerinin araştırmalarına göre dönerin nerede ve nasıl ortaya çıktığına dair bilgiler hala çok net değildir. Fakat şimdiye kadar yapılmış bazı araştırmaların sonuçları ortaya koymaktadır ki 1660’lı yıllarda ortaya çıkmıştır. Dönere benzeyen bir yemekten bahseden ilk kişi 1660 senesinde Kırım’a gitmiş olan Evliya Çelebi’dir. Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Kırım gezisinde yemek yerken etlerin döner gibi yatay şekilde kesildiği ve üst üste eklenip ateş üzerinde pişirildiğini anlatmaktadır. Bu da yemek tarihçilerinin aklına hemen bu yemeğin döner olabileceği düşüncesini getirmiştir.
2- Döner Yapılırken Hangi Pişirme Tekniği Kullanılır?
Evliya Çelebi’nin anlatımlarında da gördüğümüz üzere ateş üstünde üst üste eklenmiş etlerin pişirilmesiyle yapıldığını söylemek mümkündür. Bizim de Seyyah Döner Lokantası’nda en uygun pişirme tekniklerini kullanarak pişirdiğimiz ve yaprak döner, dürüm döner, porsiyon döner, iskender, pilavüstü döner gibi farklı seçeneklerde size sunduğumuz döner, aslında bir kebap türüdür.
Kebap kelimesi Selçuklu döneminden bugüne gelmiş bir tabirdir. Asıl anlamı yemeği kuru ateşte susuz pişirmektir. Anlayacağınız üzere aslında kebap bir pişirme tekniği, döner ise bu pişirme tekniği ile yapılan muhteşem bir yemektir. Bu pişirme tekniği ile bugün kebap olarak adlandırdığımız yiyecekler şiş, kuyu ve tandır gibi bir çok alanda hazırlanabilmektedir ve Osmanlı mutfağında da bu şekilde hazırlanmış yemeklerle karşılaşmak oldukça mümkündür.
Evliya Çelebi burada yatay olarak pişirildiğini söylemiş, peki neden şimdi dikey şekilde pişiriliyor diye düşünüyor olabilirsiniz. Bunun sebebi aslında çok basit. Günümüzde şehirlerde döneri bu şekilde pişirmenin daha pratik ve kolay olduğu farkedilmiş ve bu sebeple bu yöntem uygulanmaya başlanmıştır.
Yukarıda gördüğünüz fotoğraf 1855 senesinde İstanbul şehrinde çekilmiştir. Burada görebildiğiniz üzere döner yapılmaktadır. Bu da aslında o senelerde bu yiyeceğin belki bugün kadar olmasa da yaygın olarak yendiğinin bir kanıtı olabilir.
3- Döner Türkiye’ye Nasıl Geldi?
Bu yiyeceğin Türkiye’ye nasıl geldiğine dair iki adet dilden dile anlatılmış ve gerçekliği kanıtlanmamış hikaye bulunmaktadır. Bir hikaye ilk olarak geldiği şehrin Kastamonu olduğunu söylemekteyken diğer bir hikaye dönerin Bursa’da ilk olarak ortaya çıktığını söylemektedir. Bursa’da İskenderoğlu ailesinin döneri Türkiye’ye getirdiği ve İskenderin de adını buradan aldığı ayrı bir tartışma konusudur.
Tabiki döneri ilk icat eden kişiyi eski dönemlerde bugünkü gibi sosyal medya ve teknolojik araçlar olmadığından bulmak oldukça zor. Bu sebeple bu konudaki en yaygın yargı dönerin kendiliğinden ortaya çıktığıdır. Fakat tarihçilerin araştırmalarına göre Türkiye’de 1800 öncesinde döner hakkında bir belgeye rastlanmamıştır.
1800’den sonra ise Fransız bir gezgin tarafından İstanbul maceralarını anlattığı bir yazıda iki çeşit farklı kebap anlatılmaktadır. Bunlardan biri Şiş Kebap diğeri ise Döner Kebap olarak anlatılmıştır. 1800 senesinden sonra dönerin ülkemize girdiğine dair kesin kanıtlar bu şekildedir.
Bunun yanında ilk kez bir Türk kadının yazdığı bir yemek kitabında 1883 senesinde döner karşımıza çıkmaktadır. Burada kadın dönerden İzmir kebabı olarak bahsetmiştir fakat tarifte anlatılan yemeğin İzmir Kebabı olduğu tarihçiler tarafından ortaya çıkartılmıştır.
Özetlemek gerekirse döner, bir yemek olarak bizim gastronomik mirasımızdır.
Ülkemiz için çok önemli bir mirastır. Türkler döner ülkesine girdiği andan itibaren kendi yorumlarını katarak geliştirmişler ve dünyaya bu lezzeti en güzel şekilde sunmaya karar vermişlerdir.
Kültürel mirasımız olarak nitelendirebileceğimiz dönerin bir çeşidi olan İskender kebap özellikle birçoğumuzun en sevdiği yemeklerden bir tanesidir. Ve bu lezzet daha önce de bahsettiğimiz İskenderoğlu ailesi tarafından Bursa’da yaratılmış bir lezzettir.
Döner: Dünya Çapında Bir Lezzet
Yalnızca Türkiye’de değil dünyanın birçok yerinde de çok sevilen bir lezzet olan döner; bazı ülkeler tarafından farklı adlandırılmıştır. Örnek olarak bu yemeğe Fransa ‘gyros, Meksika ‘al pastor’, Lübnan ise ‘shawarma’ demektedir. Özellikle Shawarma ismi Marvel’ın Avengers filminde adı geçtiğinden beri Amerika’da da oldukça popüler hale gelmiştir. Fakat bir çok ülkede dönerin özellikle sunum şekli farklılıklar göstermektedir.
Örneğin Almanya’da köri soslu döner oldukça meşhurken Türkiye’de de iskender, hatay usülü döner, yaprak döner, pilav üstü döner gibi oldukça fazla sayıda seçenek bulunmaktadır. Bunun dışında Türkiye aslında dünyada dönerin en çok tüketildiği yer değildir. Bilindiği üzere günümüzde en çok tüketildiği ve bilindiği yer Avrupa’dır.
Ayrıca dünyanın bir çok ülkesinde döneri bulabilirsiniz. Fakat, gerçekten kaliteli bir döner yemek isterseniz sizlere önerimiz Seyyah Döner olacaktır. Seyyah Döner Lokantası olarak bizler; döneri eski usulde işliyor, odun ateşinde pişiriyor, yaprak olarak sunuyoruz. Sizleri lokantamızda görmekten ve eşsiz lezzetteki ürünlerimizi sizlerle buluşturmaktan mutluluk duyarız.
Önceki yazımıza https://www.seyyahdoner.com.tr/post/alanya-d%C3%B6ner-konusunda-bir-ad%C4%B1m-%C3%B6nde linkinden ulaşabilirsiniz.
Comments